HIV Varsa Yasal Haklarınızı Anlama
Engelli Amerikalılar Yasası (ADA) , 1990 yılında ABD Kongresi tarafından bir kişinin engeline dayalı ayrımcılığı yasaklamak için onaylanmış bir federal yasadır. ADA kapsamında, engelli bireylere işyerinde, kamu kurum ve hizmetlerinde, eyalet ve yerel yönetimlerde ve telekomünikasyonda ayrımcılığa karşı yasal koruma sağlanmaktadır.
ADA özellikle özürlülüğü “büyük bir yaşam aktivitesini önemli ölçüde sınırlandıran fiziksel veya zihinsel bir bozukluk” olarak tanımlar.
Bunun ne anlama geldiğini ve hukuki yorumun HIV ile tüm insanları nasıl etkilediğini anlamak, HIV testi ve bakımından kaçınabilecek bireyler için engelleri azaltırken, ayrımcılığa ihtiyaç duyanların ihtiyaç duydukları hukuki desteği bulmalarına yardımcı olabilir.
ADA ve HIV tarihi
ADA ilk kez yürürlüğe girdiğinde, HIV enfekte olanların çoğunda, eğer olmasa da, çoğu zaman bozulma veya yetersizliğe yol açacak, doğası gereği yaşamı tehdit eden bir hastalık olarak kabul edildi. Bu bağlamda, HIV olanlara yönelik yasal korumaların açık ve anlaşılmaz olduğu görülmüştür.
Bununla birlikte, zamanla, HIV daha kronik bir tedavi edilebilir hastalık olarak görülmeye başladığı için, kişinin semptomsuz ve diğer bir şekilde bozulmadan kalması durumunda HIV'in kendi başına bir engel olarak kabul edilip edilmeyeceğine dair bir dizi yasal zorluk vardı.
Bu soru 1998'de ABD Yüksek Mahkemesi'ne götürüldü. Bragdon v. Abbott , Sidney Abbott adında sağlıklı, HIV pozitif bir kadının diş hekimi tarafından sadece bir hastanedeki boşluğunu dolduracağı ve sadece Ekstra hastane masraflarını kendisi üstlendi.
Yakın bir 5-4 kararında Mahkeme, Bayan lehine karar verdi.
Abbott, bir dişhekimliği bürosunda tedavi etmeyi reddetmenin içsel olarak ayrımcı olduğunu ve HIV ile semptomsuz bir kişi olarak bile, Bayan Abbott'ın hala ADA altında korumaya sahip olduğunu açıkladı.
Hâkim, HIV ile yaşayanlar için bariz etkilerin ötesinde, “örgütsel ayrımcılığın” –yani bireylere ADA kapsamındakilerle ilişkilerine dayanan ayrımcılığın- yasaya göre yasaklandığını da doğruladı.
1998 kararı sonunda HIV ile yaşayan, semptomatik veya HIV ile yaşayan tüm Amerikalılara da koruma sağladı. Ayrıca, HIV'li bir kişiyi tedavi eden ya da başka biriyle bağlantılı olan herhangi bir iş ya da kişiye karşı ayrımcılığı da yasaklamıştır.
ADA Tarafından Sağlanan Yasal Korumalar
ADA, belirli koşullar altında, engelli herkes için yasal korumaları genişletir. Yasanın, HIV’e de uygulandığı gibi kilit alanlar şunları içerir:
- İstihdam : ADA, 15 çalışanı veya daha fazlası ile özel işverenlere ayrımcılık yapılmasını yasaklamaktadır. Yasa uyarınca, HIV'li bir kişi gerçek veya algılanan HIV enfeksiyonuna dayalı olarak işten kovulmayabilir veya reddedilemez. Bir işveren, çalışanın HIV statüsünün bir sonucu olarak ücret, yardım, izin, eğitim, iş atama veya herhangi bir iş ile ilgili faaliyeti reddedemez veya haksız bir şekilde ayarlayamaz.
Buna ek olarak, HIV ile ilgili bir durumun bu tür bir konaklama talep etmesi halinde bir işi değiştirmek ya da değiştirmek için makul düzenlemeler yapılmalıdır. Buna, HIV nedeniyle bozulan veya doktorun randevularını veya hastalık iznini doldurabilecek kişiler için acil izin izni veren kişiler için dinlenme molaları veya çalışma takvimlerini değiştirme de dahildir.
Bir işverenin bir çalışanın (veya potansiyel çalışanların) HIV durumu hakkında bilgi almasına veya engellilikle ilgili soruları sormasına izin verilmez. İşveren tarafından bilinen herhangi bir HIV ile ilgili bilgi en sıkı gizli tutulmalıdır.
- Kamu Konaklamaları : Halka açık bir konaklama, restoranlar, doktorlar, sağlık kulüpleri, perakende mağazaları, gündüz bakım merkezleri ve kamuya izin verilen başka bir site veya işyeri gibi halka açık özel bir kuruluştur.
ADA kapsamında, gerçek veya algılanan HIV enfeksiyonu olanlara erişim ya da fırsat eşitliği sağlanmaması ayrımcılık olarak değerlendirilmektedir. Bu, bir işletmenin faaliyet gösterdiği genel bir şekilde, HIV'li bir kişiye daha az hizmet vermeyi ya da daha az hizmet vermeyi içeren değişiklikleri içerebilir. Bir kamu barınağı, yalnızca bir kişinin HIV statüsüne dayanan ek ücretler koyması veya hizmetin söz konusu uzmanlığın kapsamı dahilinde olması durumunda başka bir işletmeye atıfta bulunması da yasaktır.
Özel bir kulübün yasal tanımını karşılayan veya dini bir kuruluş olarak muafiyete hak kazanan kuruluşlar, ADA tanımına dahil değildir. 1988 Konut Fuarı Tadil Yasası kapsamında yer alan konutlar da değil.
- Devlet ve Yerel Yönetimler : ADA, devlet veya yerel yönetimlerin himayesine düşen tüm devlet veya yerel yönetimler, ilçeler, birimler ve kurumlar ile diğer herhangi bir kurum veya komisyona açıkça uygulanır. Buna devlet okulları, halk havuzları, kütüphaneler, devlet hastaneleri veya şehir içi ulaşım hizmetleri dahildir.
Ayrımcılığa Uğraşmışsanız Ne Yapmalı?
HIV nedeniyle işyerinde ayrımcılığa uğramış olmanız durumunda, en yakın Eşit İstihdam Fırsatı Komisyonu'na (EEOC) başvurun. Suçlamalar iddia edilen ihlalden 180 gün sonra yapılmalıdır. Soruşturma sonucunda, EEOC ya ihlali düzeltmek için harekete geçebilir veya çalışan için “dava açma hakkı” mektubu verebilir. Daha fazlasını öğrenmek veya size en yakın EEOC ofisini bulmak için 800-669-4000 numaralı telefonu arayın veya EEOC web sitesini ziyaret edin.
ABD Çalışma Bakanlığı tarafından sağlanan bir hizmet olan İş Konaklama Ağı (JAN) , işyerinde işverenlere ve engelli insanlara ücretsiz olarak danışmanlık hizmeti sunabilir. 800-526-7234 numaralı telefondan veya HIV'li kişiler için konaklama tavsiyesi için JAN web sitesini ziyaret edin.
Eğer kamuya açık bir alanda ayrımcılık meydana gelirse, ABD Adalet Bakanlığı (DOJ) ile 800-514-0301 numaralı telefondan irtibat kurun veya bir DOJ şikayetinin nasıl kaydedileceği hakkında bilgi için ADA HIV / AIDS portalını ziyaret edin.
Kaynaklar:
ABD Adalet Bakanlığı. “1990 ADA Değişiklikler Yasası'nda yapılan değişiklikleri içeren 1990 Engelliler Yasası'nın şu anki metni.” Washington, DC; 25 Mart 2009 tarihinde güncellenmiştir.
Gostin, L. ve Webber, D. “HIV / AIDS ve Diğer Koşullara Dayalı Ayrımcılık: Federal ve Eyalet Kanununa Göre“ Engelli ”. Sağlık Hukuku ve Politikası. Georgetown Hukuk Fakültesi Yayınları; 2000: Kağıt 94: 266-329.